Çikolata Kistleri (Endometrioma)

Çikolata kisti nedir? Nasıl oluşur?

Çikolata kistleri, yumurtalıklarda oluşan, kanser niteliği taşımayan  ve içeriğinde katran benzeri sıvı içeren kistlerdir.  Kist içeriğindeki bu erimiş çikolata benzeri görünümden ötürü “çikolata kisti” veya  “endometrioma” denmektedir.

Çikolata kisti içinde patolojik olarak  endometrium implantları yani  adet gördüğümüz rahim iç dokusu yer almaktadır ve bu sıvı aslında eskimiş adet kanıdır. Çikolata kistleri yumurtalıklardan birini veya her ikisini de etkileyebilir, içeriğindeki sıvı toksiktir.

Çikolata kistleri yani endometromalar,  “Endometriozis” hastalığının  bir alt grubudur. Genellikle endometriozis hastalığının şiddetli olduğunu ifade eder.

Nedenleri nelerdir?

Çikolata kistlerinin nasıl ve neden oluştuğu konusunda pek çok tartışma var. En kabul edilen teori; Retrograd yani geriye adet kanaması teorisidir. Bu teoriye göre endometriyal hücreler içeren adet kanı  fallop tüplerinden geriye doğru akarak pelvik boşluğa yani karın içine doğru boşalmasıdır. Bu yer değiştirmiş endometriyal hücreler pelvik duvarlara ve pelvik organların yüzeylerine yapışır, burada büyür ve her bir adet döngüsü boyunca kalınlaşmaya ve kanamaya devam eder.

Kadınlarda bu kadar sık görülmesinin sebebi nedir?

Çikolata kistleri daha çok kimlerde görülür? Belirtileri nelerdir?

Çikolata kistleri endometriozisli kadınlarda yaygındır.  Endometriozis, endometriyum olarak bilinen rahim iç zarının patolojik olarak rahim dışında yer almasıdır ve yumurtalıklarda,  fallop tüplerinde, batın içinde bağırsak yüzeyleri dahil her yere yayılabilen  bir hastalıktır. Bu hastalığın yani patolojik olarak  endometrium implantlarının yaygınlığı şiddetli ağrıya ve bazen kısırlığa neden olur.

Çikolata kistleri bazı belirtilere  neden olabilir veya hiç bir şikayet yaşanmayabilir, tamamen tesadüfi saptanabilir. Kistin boyutu da semptomların şiddetini etkilemeyebilir.  Yani  küçük bir çikolata kisti olan bir kadında semptomlar görülebileceği gibi,  büyük çikolata  kistleri olan birinde hiçbir bulgu olmayabilir. Kistlerin boyutu genellikle 2 – 12 cm arasında değişebilir.

Semptomlar :

• ağrılı, kramp tarzında regl kanamaları
• adet döngüsüyle ilgili olmayan pelvik ağrı
• düzensiz regl kanamaları
• cinsel ilişki sırasında ağrı
• kısırlık

Çikolata kisti patladığında, kistin bulunduğu tarafta şiddetli, ani karın ve kasık ağrısı olabilir. PKist patladığında acil müdehale gerektirir.

Tedavi yöntemleri nelerdir? Ameliyat dışında tedavi  edilebilir mi?

Tedavi yöntemini seçmemizde bazı kritik faktörler söz konusudur; yaşınız, semptomlarınız, yumurtalıklardan birinin veya her ikisinin de etkilenip etkilenmediği, çocuk sahibi olmak isteyip istememeniz…gibi.

Çikolata kisti küçükse ve semptom vermiyorsa, doktorunuz  doğum kontrol hapı veya GnRH analogları vererek takip etmeyi önerebilir, böylece kistlerin büyümesini  engellemeye ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.

Hangi durumlarda ameliyat edilmeli? Ameliyat sonrası tekrar çikolata kisti oluşur mu?

Kistektomi  yani kistleri çıkarmak için yapılacak ameliyat genellikle aşağıdaki durumlarda önerilir:

• Ağrıya neden oluyorsa
• 5 cm’den büyük kistler
• Kanser ihtimali ? (kistlerin yüzde 1’inden daha azı)
• kısırlık

Çikolata kistlerini ameliyat etmek  doğurganlığı olumsuz yönde etkileyebilmesi açısından tartışmalıdır. Cerrah çok yetenekli olsa bile, çikolata kisti çıkartılırken bir miktar sağlıklı yumurtalık dokusu da zarar görebilir. Bu da yumurtalık rezervlerini olumsuz etkileyebilir. Bununla birlikte, çikolata kistinin bizzat kendisinin sağlıklı yumurtalık dokusuna vereceği zarar ve  toksik ortam ameliyattan  daha fazladır.

Cerrahi olarak çıkarılan çikolata kistlerinin yaklaşık yüzde 30’u, özellikle büyükse yeniden tekrarlayabilir.  Ameliyattan sonra hamile kalmak tekrarlama riskini azaltabilir.

Çikolata kisti gebeliğe engel olur mu?

Çikolata kistleri sağlıklı yumurtalık dokusunu istila edebilir, yumurtalık rezervlerini ciddi şekilde azaltabilir. Bu kistlerin ilaçlarla tedavisi oldukça zordur  ve kistin büyümesini kontrol etmek veya kisti tamamen çıkartmak için yapılan ameliyatlar yumurtalıkların zarar görmesine  ve doğurganlığın azalmasına neden olabilir.

Çikolata kisti olan kadınlarda  diğer sağlıklı kadınlara göre daha az yumurta rezervi, daha az kaliteli yumurta ve daha yüksek FSH  seviyeleri gözlenir. Ancak yine de  birçok kadın doğal yollarla hamile kalabilir.

İn vitro fertilizasyon (IVF) yani tüp bebek yöntemi, çikolata kistleri olan  ve hamile kalmakta güçlük çeken kadınlarda uygun bir seçenektir. Çünkü çikolata  kistleriyle beraber fallop tüplerinde yapışıklık ve tıkanıklık  sık gözlenmektedir.

Çikolata kisti menopoz döneminde geçer mi?

Birçok kadın için endometrioma (çikolata kisti) ve endometriosis  ile ilgili semptomlar menopozdan sonra düzelecektir. Bununla birlikte bu her zaman kesin değildir. Doktorunuz semptomları hafifletmek için GnRH analogları ile geçici menopoz durumu yaratabilir veya  rahim ve yumurtalıklarınızı almayı önerebilir. Ancak ne yazık ki, batın içine yayılmış endometriosis implantları nedeniyle ağrıyı kontrol etmek her zaman çok mümkün olmayabilir.

Jinekolog Dr.Yeşim Yerçok

Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı

Randevu Tel: 0216-3851715

İnstagram: @dryesimyercok