Endometriosis ve Çikolata Kistleri

Endometriozis Nedir?

Endometriozis, rahim iç duvarını oluşturan hücrelerin genellikle alt karın ve pelviste veya  vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkmasıdır. Endometriozis genellikle yumurtalıklara, fallop tüplerine ve pelviste yer alan organlara yayılır.. Nadiren endometriyal doku pelvik organların dışında yer alır.Endometriozisli kadınlarda genellikle karın ağrısı, adet sancısı veya cinsel ilişki esnasında ağrı vardır ve gebe kalmakta güçlük çekebilirler. Öte yandan, endometriozisli bazı kadınlarda hiçbir belirti olmayabilir.

Endometrioziste rahim iç duvarı yerine diğer organlarda  yer alan endometriyal doku, normalde olduğu gibi davranmaya devam eder, yani her bir adet döngüsü ile kalınlaşır, dökülür ve kanar. Endometriozis yumurtalıklar üzerinde yer alıyorsa endometrioma adı verilen çikolata kistleri oluşabilir. Pelvik dokularda, fallop tüpleri üzerinde omentumda ve barsaklar üzerinde yer alıyorsa yapışıklıklar gelişir, anormal fibröz doku bantları gelişerek organların birbirine yapışmasına neden olur.

Endometriosis sık rastlanılan kadın rahatsızlıklarından biridir. İnfertil (kısır) kadınların %15′ inde, kronik kasık ağrısı nedeniyle ameliyat edilen kadınların ise %20 sinde rastlanmaktadır. Çok çeşitli faktörler bu rahatsızlığa yol açabilir, ağrılı adet görme, ağrılı cinsel ilişki, kronik karın ve kasık ağrısı ve kısırlığa sebep olabilmektedir. Ancak başlangıç döneminde %60’ı belirti vermeyebilir.

Endometriozis Belirtileri Nelerdir?

En sık görülen semptom genellikle adet dönemiyle ilişkili pelvik ağrıdır. Her ne kadar birçok kadın regl dönemi boyunca kramp yaşarsa da, endometriozisi olan kadınlar tipik olarak normalden daha ağır olan menstrüel ağrıları tanımlarlar.

Ağrılı regl sancısı (dismenore): Pelvik ağrı ve kramplar adet döneminizden önce başlayabilir ve regl boyunca birkaç gün sürebilir. Ayrıca sırt ve karın ağrısı da vardır.

İlişki esnasında ağrı (disparoni): Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrı endometriozisde sık görülür.

Ağrılı bağırsak hareketleri veya idrar yaparken ağrı: Bu belirtileri adet döneminiz boyunca yaşayabilirsiniz.

Aşırı adet kanaması: Menoraji (aşırı adet kanaması,adet kanamasının miktar olarak fazla olması ve kanamanın uzun sürmesidir) veya Menometroraji (Tamamen düzensiz aralıklarla, fazla miktarda ve uzun süren anormal kanama)yaşayabilirsiniz.

Kısırlık: İnfertilite tedavisi gören kadınların %15’inde endometriozis tanısı konmuştur.

Diğer belirtiler: Özellikle adet dönemlerinde yorgunluk, ishal, kabızlık, şişkinlik veya mide bulantısı yaşayabilirsiniz.

Ağrınızın şiddeti endometriosis derecesinin göstergesi değildir. Hafif endometriozisi olan bazı kadınlarda şiddetli ağrı görülürken, ilerlemiş endometriozisi olanların bazılarında çok az  veya hiç ağrı çekmeyebilirler.

Endometriozis bazen pelvik inflamatuar hastalık (PID) veya yumurtalık kistleri gibi pelvik ağrıya neden olabilen diğer durumlar ile karıştırılır. İshal, kabızlık ve abdominal kramp oluşmasına neden olan bir rahatsızlık olan irritabl bağırsak sendromu (IBS) ile karıştırılabilir. IBS, tanıyı zorlaştırabilecek endometriozise eşlik edebilir.

Endometriozis Neye Benzer?

Endometriozisin görünümü çok çeşitlidir, 3 grupta toplanabilir:

1-İmplantlar: Yaygın olarak rahim ve yan bağlarında, rahim ön-arka ve pelvis yan duvarlarında ve karın içinde gözle görülebilen koyu, siyah renkli odakların yanısıra, beyaz-opak veya sarı-kahverengi lekeler halinde bulunmaktadır. Derin endometriosis tanısında yüzey dokudan daha derinde ele gelen sert nodüller ile karar verilir

2- Endometrioma ( Çikolata Kisti) : Yumurtalıklarda görülen kistik endometriozise denir. Kist içindeki koyu kanlı sıvıdan dolayı adına çikolata kisti denmiştir.Genellikle çift taraflıdır ve büyüklüğü 10 cm çapa kadar ulaşabilir, karın içine patlayabilir ve yaygın akut batın şeklinde acil durumlara yol açabilir..

3- Adezyonlar( yapışıklıklar): Endometriozisin ilerlemesi sonucu oluşur. yaygınlık ve şiddetine göre derecelendirilir. Hastalığın ileri evrelerinde rastlanılan yapışıklıklar, yumurtaların ve tüplerin yapılarının bozulması, yumurta dokusunun endometriomalarla olan harabiyeti nedeniyle oluşan kısırlık gözardı edilmemesi gereken ve tedavi gerektiren bir gerçektir.

Endometriozis ve Çikolata Kisti (endometrioma) Nasıl Oluşur?

* Retrograd adet kanaması: Endometriyal hücreler içeren adet kanının, fallop tüplerinden geriye doğru akarak pelvik boşluğa yani karın içine doğru boşalmasıdır. Bu yer değiştirmiş endometriyal hücreler pelvik duvarlara ve pelvik organların yüzeylerine yapışır, burada büyür ve her bir adet döngüsü boyunca kalınlaşmaya ve kanamaya devam eder.

* Peritoneal hücrelerin transformasyonu: Uzmanlar, “indüksiyon teorisi” olarak bilinen, hormonların veya bağışıklık faktörlerinin, peritonal hücrelerin (karnınızın iç tarafını oluşturan hücrelerin) endometriyal hücrelere dönüşmesini teşvik ettiğini öne sürmektedir.

* Embriyonik hücre transformasyonu: Östrojen gibi hormonlar, embriyonik hücreleri (gelişimin ilk aşamalarındaki hücreleri) ergenlik döneminde endometriyal hücre implantlarına dönüştürebilir.

* Cerrahi skar implantasyonu: Sezaryen gibi bir ameliyattan sonra, endometrial hücreler abdominal insizyona yapışabilir.

* Endometrial hücrelerin taşınması. Kan damarları veya lenfatik system, endometrial hücreleri vücudun diğer bölgelerine taşıyabilir.

* Bağışıklık sistemi bozukluğu. Bağışıklık sistemi ile ilgili bir problem, vücudun rahim dışında büyüyen endometriyal dokuları fark edemediği ve tahrip edemediği olasılığıdır.

* Genetik nedenler

Endometriozis ve Endometrioma (Çikolata Kisti) Tanısı Nasıl Konulur?

Tanı için jinekolojik muayene, ultrasonografi ve kanda CA-125 seviyeleri yardımcı olabilir, ancak kesin tanı için laparaskopi gerekebilir. Laparoskopi göbek deliğinden bir kamera ile karın iç organlarını gözlemek için gerçekleştiren ve şüpheli bir anormalliğin  doktor tarafından teşhis edilmesine yarayan bir operasyondur.

Endometriozis Evreleri

Amerikan Üreme Tıbbı Derneği, endometriyal implantların yeri, miktarı, derinliği ve büyüklüğüne göre endometrizisi dört aşamada sınıflandırır. İmplantların yayılımı, pelvik yapıların tutulumu, pelvik yapışıklıkların genişliğive fallop tüplerinin tıkanması evreyi belirleyen kriterleri oluşturur.

Evre1: Minimal endometrioziste, yumurtalıklarda küçük endometriyal implantlar vardır. Pelvis boşluğunda inflamasyon da olabilir.

Evre 2: Hafif endometrioziste yumurtalıklarda ve pelvik periton üzerinde hafif lezyonlar ve küçük implantlar vardır.

Evre 3: Orta endometrioziste yumurtalık ve pelvik periton üzerinde derin implantlar ve çok sayıda lezyon vardır.

Evre4: Şiddetli Endometrioziste pelvik periton ve yumurtalıklarda derin implantlar bulunur. Fallop tüplerinde ve bağırsaklarda da lezyonlar olabilir.

Endometriozis ve Çikolata Kisti (endometrioma) Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi yöntemleri 4 grupta incelenir:

1: Gözlem Tedavisi: Hafif endometriosisi olan, doğurganlığa kesin bir engel oluşturmayan kadınlarda uygulanabilir. İbuprofen gibi steroidal olmayan antiinflamatuar ilaçlar endometriozis ile ilişkili ağrıya yardımcı olabilir.

2: Medikal Tedavi: Hastanın klinik durumu, verilen ilaçların yarar ve yan etkileri gözetilerek çeşitli hormon tedavileri uygulanmaktadır. Oral kontraseptif dediğimiz doğum kontrol hapları, Danazol, Progesteron, Gestrinon, GnRH analogları tedavide kullanılabilen başlıca ajanlardır. Gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) agonistleri kadınları “geçici” menopoz benzeri bir duruma sokar.

3: Cerrahi Tedavi: Hastanın klinik durumu ve jinekolojik bulgularına göre minör ve major cerrahi yöntemler uygulanmaktadır.Cerrahi hem endometriozis tanısı tanısı hem de tedavisinde kullanılabilir. Endometriomayı (çikolata kisti) çıkartmak  veya uterus dışında yerleşen endometriozis odaklarını yakmak için kullanılır. Ayrıca  skar ve adezyon denen organlarda yapışıklığa sebep olan dokulardan kurtulmak için uygulanabilir, böylece yumurtalıklar ve fallop tüpleri pelviste normal yerlerine geri dönebilir. Cerrahinin endometriozis ile ilişkili ağrı semptomlarını iyileştirdiği ve kadınların gebe kalmasına yardımcı olduğu gösterilmiştir.

4: Kombine Tedavi (Cerrahi+Medikal): Cerrahi tedavi öncesi veya sonrası medikal tedavi uygulanır. Cerrahi tedavi öncesi uygulanan medikal tedavideki amaç cerrahi girişimi kolaylaştırmak, ameliyat sonrası yapışıklıkları azaltmak, kısırlık tedavisindeki zaman kaybını önlemektir.

Amaç kısırlık tedavisi ise genel olarak cerrahi sonrası ilk 1 yıl fertilite şansı çok yüksektir, bu nedenle cerrahi öncesi medikal tedavi uygulanımı yararlanımı arttırmaktadır.

Jin.Op.Dr.Yeşim Yerçok (Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı)‘tan Randevu almak için  iletişim bilgileri aşağıdadır:

Adres: Fenerbahçe Mah. Fener kalamış Cad. Billur Apt. No:5 Da: 9 Kızıltoprak/İstanbul

Randevu Tel: 0216-3851715

Mail: info@dryesimyercok.com